Το αίτημα της «Δίκαιης Ανάπτυξης» είναι στρατηγική επιλογή και γι' αυτό στόχος δεν είναι η «με οποιοδήποτε τρόπο» μεγέθυνση του ΑΕΠ, αλλά η αύξησή του με όρους μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας, ικανή να τονώσει μαζικά την απασχόληση και να μειώσει σημαντικά την ανεργία, βασιζόμενη σε ανταγωνιστικά, εξαγώγιμα, υψηλής εξειδίκευσης και προστιθέμενης αξίας αγαθά.

Aυτά αναφέρονται στο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων του υπουργείου Οικονομίας και Ανάπτυξης που αναμένεται να δημοσιοποιηθεί, και αφορά στο Ολιστικό Αναπτυξιακό Σχέδιο της κυβέρνησης.

Όπως σημειώνεται σχετικά, ένα τέτοιο ολοκληρωμένο αναπτυξιακό πρότυπο εξισορροπεί τις οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές πτυχές της ανάπτυξης και είναι απολύτως συμβατό με τους Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης που υιοθετήθηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη το 2015. Επίσης, η Στρατηγική διαδέχεται το Πρόγραμμα της περιόδου 2015-2018 και εναρμονίζεται παράλληλα με το Εθνικό Στρατηγικό Πλαίσιο Αναφοράς (ΕΣΠΑ) 2014-2020.

Μεριμνώντας για τη χωρικά ισότιμη συμμετοχή στα οφέλη της ανάπτυξης, αλλά και για τον ισόρροπο γεωγραφικό διαμοιρασμό των επιβαρύνσεων που προκύπτουν κατά την αναπτυξιακή διαδικασία, ο σχεδιασμός της Στρατηγικής περιλάμβανε έναν αποκεντρωμένο διάλογο με κοινωνικούς και παραγωγικούς φορείς στο πλαίσιο των Περιφερειακών Αναπτυξιακών Συνεδρίων. Λογική αποκέντρωσης και περιφερειακής διάχυσης θα διαπερνά και την επόμενη φάση, αυτή της υλοποίησης και της διαρκούς αξιολόγησης/εμπλουτισμού της Αναπτυξιακής Στρατηγικής.

Το αναπτυξιακό μοντέλο της προηγούμενης δεκαετίας οδήγησε σε πολλαπλά αδιέξοδα, με συνέπεια η ελληνική οικονομία να βιώσει μία πρωτοφανή κρίση για τα δεδομένα των αναπτυγμένων χωρών. Πλέον, με την ολοκλήρωση του Προγράμματος στις 21 Αυγούστου να αποτελεί τυπική διαδικασία, η ανάγκη επανόδου της ελληνικής οικονομίας σε τροχιά διατηρήσιμης ανάπτυξης -με στοιχεία «βιωσιμότητας-αειφορίας», εγγύηση των εργασιακών δικαιωμάτων, καθώς και σεβασμό στο ευρωπαϊκό κοινωνικό κεκτημένο-  συνιστά επιτακτική ανάγκη.

Η Ολιστική Αναπτυξιακή Στρατηγική θέτει τις βάσεις για τη μετάβαση σε ένα νέο παραγωγικό υπόδειγμα. Το παλιό παραγωγικό μοντέλο βασιζόταν κυρίως στο δόγμα «δανεισμός και κατανάλωση», ενώ επικεντρωνόταν στην παραγωγή μη διεθνώς εμπορεύσιμων αγαθών. Ως εκ τούτου, η Ελλάδα δεν κατάφερε να συγκλίνει επαρκώς με τις υπόλοιπες αναπτυγμένες χώρες και η κρίση βρήκε την εγχώρια οικονομία προβληματική και ευάλωτη.

Το νέο παραγωγικό πρότυπο στηρίζεται στη διαρθρωτική ανταγωνιστικότητα, στην κοινωνική δικαιοσύνη, στην προστασία του περιβάλλοντος και του φυσικού κεφαλαίου της χώρας.

Αύξηση παραγωγικότητας-ανταγωνιστικότητας

Τα μονομερή μέτρα λιτότητας που ακολούθησαν οι προηγούμενες κυβερνήσεις έπληξαν τους μισθωτούς και αύξησαν τις κοινωνικές ανισότητες. Σήμερα, η  ελληνική Κυβέρνηση κινείται προς τη κατεύθυνση της μείωσης του ελλείμματος παραγωγικότητας και αύξησης της διεθνούς ανταγωνιστικότητας στη βάση τριών πυλώνων, συνδυαστικά προς τις κατάλληλες μεταρρυθμίσεις που δύνανται να διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στην προσπάθεια αλλαγής του παραγωγικού υποδείγματος. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτών των μεταρρυθμίσεων-διαρθρωτικών προϋποθέσεων της ανάπτυξης αποτελεί η «απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης, εγκατάστασης και λειτουργίας των επιχειρήσεων».

Πυλώνας Ι. Δημιουργία και εκσυγχρονισμός των μεταφορικών-ενεργειακών-τηλεπικοινωνιακών δικτύων

Το ζήτημα της παραγωγικότητας και ως εκ τούτου της ανταγωνιστικότητας αθροιστικά, χρειάζεται μια ολοκληρωμένη προσέγγιση, ήτοι για να είναι μια ελληνική επιχείρηση συγκριτικά πιο παραγωγική από την αντίστοιχη της αλλοδαπής πρέπει να μειωθούν κατά το δυνατόν τόσο τα μεταφορικά κόστη όσο και το κόστος ενέργειας, ενώ είναι απαραίτητο να επιτευχθεί η βέλτιστη αξιοποίηση των ψηφιακών τεχνολογιών. Σε αυτή την κατεύθυνση:

• Ψηφιακός μετασχηματισμός: 700 εκατομμύρια ευρώ για τη Δράση Super Fast Broadband για την επίτευξη υπερ-υψηλών ταχυτήτων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά σε όλη τη χώρα (υλοποίηση εντός του 3ου τριμήνου 2018). Εφαρμογή έως το τέλος του 2018 της Ηλεκτρονικής Διαχείρισης Εγγράφων σε όλο το Δημόσιο και έως το 2019 σε όλες τις τοπικές Αρχές και τα Επιμελητήρια (εξοικονόμηση 400 εκατομμύρια ευρώ).

• Ενέργεια: 28% διείσδυση ΑΠΕ στην ενεργειακή κατανάλωση έως το 2030 - 50% σε επίπεδο παραγωγής. Κατάρτιση Εθνικού Σχεδίου για την Ενέργεια και την Κλιματική Αλλαγή έως το τέλος 2028. Ολοκλήρωση ηλεκτρικής διασύνδεσης της Κρήτης με την ενδοχώρα έως το 2023.

• Logistics: Ολοκλήρωση μέχρι το 2020 του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Logistics.

Πυλώνας ΙΙ. Βελτίωση δομικών χαρακτηριστικών των ελληνικών επιχειρήσεων

Οι Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις αποτελούν το 99% του συνόλου των επιχειρήσεων στην Ελλάδα. Η κυβέρνηση επιδιώκει να τις μετατρέψει σε αιχμή του δόρατος της ελληνικής οικονομίας με:

• Ενίσχυση του τεχνολογικού περιεχομένου προϊόντων και υπηρεσιών, ιδίως μέσα από την υιοθέτηση καινοτόμων διαδικασιών.

• Στροφή σε διεθνώς εμπορεύσιμες υπηρεσίες και προϊόντα υψηλότερης προστιθέμενης αξίας.

• Aποτελεσματική ενσωμάτωση του εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού.

• Ενίσχυση της εξωστρέφειας των επιχειρήσεων με την ανάληψη δράσεων από υφιστάμενες υπηρεσίες και δομές (Enterprise Greece, Γενική Γραμματεία Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων κ.ά.), τη βελτίωση της συνεργασία τους με σχετικούς φορείς της ιδιωτικής οικονομίας (Επιμελητήρια, Σύνδεσμοι, λοιπές πρωτοβουλίες) και από την άμεση προώθηση διακρατικών οικονομικών συνεργασιών με χώρες εκτός ΕΕ, που  διαθέτουν μεγάλο δυναμικό ανάπτυξης (BRICS, G-20 κ.ά.)

• Ενδυνάμωση, του εγχώριου παραγωγικού δυναμικού, με στόχο την αυξημένη υποκατάσταση εισαγωγών έναντι της λογικής της αύξησης της εισαγόμενης, ιδίως, καταναλωτικής ζήτησης.

• Ενίσχυση των συνεργασιών των επιχειρήσεων με δημιουργία εσωτερικών αλυσίδων αξίας και συστάδων επιχειρήσεων για τη δημιουργία μίας κρίσιμης μάζας που θα επιτρέψει την είσοδό των πολύ μικρών επιχειρήσεων στις διεθνείς αγορές.

Πυλώνας ΙΙΙ. Κλαδικός επαναπροσανατολισμός της παραγωγής

Η παραγωγή διεθνώς εμπορεύσιμων προϊόντων απαιτεί κλαδικό/τομεακό επαναπροσανατολισμό της παραγωγής σε εξαγωγικούς κλάδους/τομείς. Έτσι, πέρα από τους κλάδους/τομείς που άμεσα ή έμμεσα αναφέρθηκαν παραπάνω, δηλαδή αυτούς των logistics, των υποδομών, της ενέργειας, και των ψηφιακών τεχνολογιών-τηλεπικοινωνιών, ο κλαδικός/τομεακός σχεδιασμός στοχεύει:

• Στο αγροδιατροφικό σύμπλεγμα, ήτοι στη διασύνδεση του αγροτικού τομέα με την μεταποίηση και η ανάδειξη των παραγομένων προϊόντων ως «διακριτών».

• Στον τουρισμό, ο οποίος αποτελεί έναν τομέα διπλής κατεύθυνσης, αφενός άμεσα ως εξαγωγικός αφετέρου ως οδοδείκτη υποκατάστασης των εισαγωγών από εγχωρίως παραγόμενα εμπορεύματα (στο πλαίσιο αυτό έχει συγκροτηθεί Φόρουμ Αγροδιατροφής - Βιομηχανίας - Τουρισμού).

• Η παραγωγή εξειδικευμένων προϊόντων υψηλής προστιθέμενης αξίας, όπως π.χ. είναι η παραγωγή επώνυμου ρουχισμού που αποφέρει σημαντικά έσοδα από εισαγωγές στις «χώρες του Νότου».

• Στα φαρμακευτικά προϊόντα και τα βασικά μέταλλα και δομικά υλικά, κλάδοι οι οποίοι οι μπορούν να συμβάλουν τόσο στην υποκατάσταση των εισαγωγών από εγχωρίας παραγόμενα εμπορεύματα όσο και στην αύξηση των εξαγωγών.

• Στη ναυτιλία και τη σύνδεσή της τόσο με τον εγχώρια παραγόμενο ναυτικό εξοπλισμό όσο και με την ευρύτερη ναυπηγοεπισκευαστική δραστηριότητα.

Καταπολέμηση ανισοτήτων

Καθώς πλέον τεκμηριώνεται σαφώς η ευθεία συσχέτιση μεταξύ αυξημένων κοινωνικών-περιφερειακών ανισοτήτων και μειωμένης ανάπτυξης, η ανάγκη ενίσχυσης της κοινωνικής συνοχής καθίσταται επιτακτική. Η Στρατηγική προβλέπει μέτρα για τη μεσοπρόθεσμη μείωση των ανισοτήτων στις λιγότερο ευνοημένες περιφέρειες και τις πιο αδύναμες κοινωνικές ομάδες, όπως:

• Ολοκληρωμένη πολιτική για τα νησιά, με ολοκληρωμένο σχέδιο πραγμάτωσης της νησιωτικότητας.

• Ανάπτυξη του «τρίτου» κοινωνικού ή και συνεταιριστικού τομέα, που συμβάλει στην ενίσχυση του κοινωνικού κεφαλαίου, με σημαντικά αναπτυξιακά αποτελέσματα και θετικές επιπτώσεις στην απασχόληση (ΚΑΛΟ, ενεργειακές κοινότητες, συλλογικά σχήματα μικροπιστώσεων).

Ακόμη, η Στρατηγική περιλαμβάνει πρωτοβουλίες στήριξης της Δημόσιας Υγείας, της Παιδείας και της Κοινωνικής Ασφάλισης:

• Μέχρι το 2020 η επένδυση σε R&D θα φθάσει στο 1,2% του ΑΕΠ.

• Μέσω ΕΛΙΔΕΚ, μέσα στην επόμενη τριετία θα έχουν δημιουργηθεί 4.000 θέσεις εργασίας για νέους επιστήμονες.

• Το δίκτυο της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας αναπτύσσεται, με το σχέδιο «ΤΟΜΥ σε κάθε γειτονιά» να υλοποιείται με συγκεκριμένους ποσοτικοποιημένους στόχους για το 2018 και το 2019.

• Η Πολιτική για την Οικογένεια και το Παιδί υλοποιείται είτε μέσω άμεσων μεταβιβαστικών πληρωμών είτε μέσω παροχών σε είδος (κοινωνικές επενδύσεις για σχολικά γεύματα, βρεφονηπιακούς σταθμούς, επιδόματα στέγασης, επιδόματα τέκνων κ.ά.).

• Τα στοχευμένα μέτρα για ευάλωτες ομάδες (ηλικιωμένοι, Ρομά, άτομα με αναπηρία) βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη από το 2ο τρίμηνο του έτους.

• Το Κοινωνικό Εισόδημα Αλληλεγγύης καταβάλλεται σε μηνιαία βάση σε περισσότερους από 600.000 πολίτες σε όλη τη χώρα.

• Στρατηγική για τη Νέα Γενιά (αφορά στο πλαίσιο «Στρατηγική για τη Νέα Γενιά '17-27» που εγκρίθηκε από το ΚΥΣΟΙΠ το Μάιο του 2018).

Ιδιαίτερη βαρύτητα έχουν τα ζητήματα της μισθολογικής αναβάθμισης των εργαζομένων, με κύρια σημεία:

• Την επαναφορά των βασικών αρχών των συλλογικών διαπραγματεύσεων

• Την αύξηση του κατώτατου μισθού

Τα παραπάνω σημεία, έρχονται να συμπληρώσουν τη στρατηγική για τη δημιουργία όχι μόνο νέων αλλά και καλύτερων θέσεων εργασίας, με σαφή πολλαπλασιαστικές επιδράσεις στην αγορά εργασίας και προϊόντος.

Μέτρα αύξησης της απασχόλησης και μείωση της ανεργίας

Για την άμεση αντιμετώπιση της υψηλής ανεργίας, η ελληνική κυβέρνηση, παράλληλα με όλη τη δέσμη πολιτικών για την ανάκαμψη της οικονομίας και τη δημιουργία θέσεων εργασίας από τη διαδικασία της ανάπτυξη, έχει εκπονήσει τριετές πρόγραμμα εγγυημένης απασχόλησης για ανέργους. Οι ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης που εκπονούνται από το Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και υλοποιούνται από τον Οργανισμό Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού (ΟΑΕΔ), απευθύνονται κυρίως στον ιδιωτικό τομέα της οικονομίας (επιδότηση νέων θέσεων εργασίας, απόκτηση εργασιακής εμπειρίας και ολοκληρωμένες παρεμβάσεις).

• Τα προγράμματα προώθησης της επιχειρηματικότητας στο εξής θα παρέχουν στήριξη και συμβουλευτική καθοδήγηση στους άνεργους νέους προκειμένου να αναπτύξουν μόνοι τους ένα βιώσιμο επιχειρηματικό σχέδιο και να το υλοποιήσουν στο πρώτο δύσκολο στάδιο μετά την ίδρυση της επιχείρησης.

• Στις ενεργητικές πολιτικές για την απασχόληση εντάσσονται ακόμη τα προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης για ανέργους ή εργαζόμενους που απειλούνται από την ανεργία σε επιχειρήσεις που βρίσκονται σε επισφαλή θέση στην αγορά, υφίστανται συρρίκνωση ή αναδιάρθρωση.

• Συμπληρωματικά προς όλα τα παραπάνω, εκπονήθηκε ένα «Σχέδιο δράσης για τη διαρθρωτική προσαρμογή εργαζομένων και επιχειρήσεων στην αλλαγή» το οποίο θα συμβάλει στη διατήρηση και αύξηση των θέσεων εργασίας.

• Τέλος, δεδομένου ότι η αδήλωτη εργασία προκαλεί, μεταξύ άλλων, σοβαρές στρεβλώσεις στην αγορά, τον Ιούλιο του 2018 ψηφίστηκε με ευρεία πλειοψηφία από τη Βουλή το σχετικό νομοσχέδιο του Υπουργείου Εργασίας «Για την αντιμετώπιση της αδήλωτης εργασίας».

Περιβαλλοντικός και χωρικός επανασχεδιασμός της οικονομίας

Ένας από τους βασικούς πυλώνες του Κυβερνητικού σχεδιασμού είναι η υλοποίηση της στρατηγικής για την συγκέντρωση της επιχειρηματικής και βιομηχανικής δραστηριότητας σε οργανωμένους χώρους . Η επί δεκαετίες έλλειψη συντονισμένου πλαισίου για τη συγκέντρωση της βιομηχανίας σε οργανωμένους χώρους είχε ως αποτέλεσμα την άναρχη χωροθέτηση βιομηχανικών δραστηριοτήτων (δραστηριότητες σε αγροτική γη, σε αστικές περιοχές κ.ά.) με αρνητικές συνέπειες στο περιβάλλον, στην απαξίωση των υφιστάμενων υποδομούν, στις τοπικές κοινωνίες αλλά και στην ίδια την επιχειρηματικότητα και τη βιομηχανία.

Περαιτέρω, η έννοια της ανάπτυξης συνοδεύεται πλέον και διεθνώς από το πρόσημο «βιώσιμη» και «αειφόρα». Για την χάραξη μιας βιώσιμης Στρατηγικής προβλέπεται και υλοποιείται:

• Ολοκληρωμένος χωροταξικός σχεδιασμός (χερσαίος και θαλάσσιος): α)  Με το Ν. 4447/16 θεσπίστηκε η «δημιουργία μίας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την οργάνωση του εθνικού χώρου, με τρόπο που θα υποστηρίζει την αναπτυξιακή διαδικασία και παράλληλα θα προστατεύει και καλλιεργεί το φυσικό και ανθρωπογενές περιβάλλον» [Εθνική Χωροταξική Στρατηγική, Ειδικά Χωροταξικά Σχέδια, Περιφερειακά Χωροταξικά Σχέδια, Τοπικά Χωρικά Σχέδια], β) Μέχρι το τέλος του 2018 θα έχει ολοκληρωθεί η οριοθέτηση του αιγιαλού, γ) Στις 5 Ιουνίου 2018 ενσωματώθηκε στην ελληνική νομοθεσία η Οδηγία 2014/89/ΕΕ «περί θεσπίσεως πλαισίου για τον θαλάσσιο χωροταξικό σχεδιασμό».

• Κτηματολόγιο : Το α΄ εξάμηνο του 2021 θα έχει ολοκληρωθεί η κτηματογράφηση σε ποσοστό πάνω από 75% της έκτασης της χώρας και το 95% των δικαιωμάτων και το 2022 σε όλη την χώρα.

• Ενθάρρυνση της στροφής προς την «Κυκλική Οικονομία»:  Ανασχεδιασμός προϊόντων και διαδικασιών υπό το πρίσμα της αειφορίας, επιμήκυνση της διάρκειας ζωής, επισκευασιμότητας και ανακυκλωσιμότητας των υλικών (το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Κυκλική Οικονομία έχει εγκριθεί από το ΚΥΣΟΙΠ).

Πηγές χρηματοδότησης και επενδυτικά κεφάλαια

Βασική προτεραιότητα του αναπτυξιακού σχεδιασμού αποτελεί ο εντοπισμός και η βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων προς επένδυση, καθώς και η διαρκής διερεύνηση για τη διασφάλιση νέων.

Πέρα από τις εξαγωγές, οι οποίες αποτελούν βασική πηγή ροών χρήματος που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για επενδύσεις, επιτακτική κρίνεται η αύξηση των  Ξένων Αμέσων Επενδύσεων (ΞΑΕ), οι όποιες λόγω των ιδιαιτεροτήτων της ελληνικής οικονομίας θα κατευθυνθούν αρχικά σε μεγάλης κλίμακας επενδύσεις και έργα υποδομής.

Οι κύριες πηγές χρηματοδότησης της Στρατηγικής είναι το ΕΣΠΑ 2014-2020, χρηματοδοτικά εργαλεία δημόσιας και ιδιωτικής συμμετοχής με τη συμβολή και ευρωπαϊκών Ιδρυμάτων (βλέπε EBRD, EIB), το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), το «Σχέδιο Γιουνκέρ» και η αξιοποίηση της δημοσίας περιουσίας μέσω της Ενιαίας Εταιρείας Συμμετοχών και Περιουσίας (για ποσοτικά στοιχειά βλέπε Πίνακα 2).

Σε όλα τα παραπάνω έρχεται να προστεθεί η αύξηση των πόρων για την Ελλάδα στην πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το ΕΣΠΑ μετά το 2020. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε στις 29 Ιουνίου 2018 την πρότασή της για  την κατ' αρχήν κατανομή των πόρων ανά Κράτος-Μέλος για την περίοδο 2021-2027 και τους νέους κανονισμούς των προγραμμάτων ΕΣΠΑ. Με βάση τα πρώτα στοιχεία, η Ελλάδα επωφελείται από μια αύξηση πόρων της τάξης του 8%, που αφορά το Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης, το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο και το Ταμείο Συνοχής, σε σχέση με την τρέχουσα περίοδο (2014-2020). Εξέλιξη που αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία αν αναλογιστούμε ότι στην πρότασή της για το νέο Πολυετές Δημοσιονομικό Πλαίσιο της Ευρώπης μετά το 2020 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει τη μείωση κατά 7% των συνολικών (πανευρωπαϊκά) πόρων για την Πολιτική Συνοχής.  Η Ελλάδα λοιπόν αποσπά περισσότερους πόρους από έναν μικρότερο προϋπολογισμό.

Όπως προειπώθηκε, βασική προτεραιότητα του αναπτυξιακού σχεδιασμού αποτελεί και η βέλτιστη αξιοποίηση των διαθέσιμων πόρων προς επένδυση, καθώς και η διαρκής διερεύνηση για την διασφάλιση νέων, με σκοπό την απρόσκοπτη κατεύθυνσή τους στους τομείς με τη μεγίστη πολλαπλασιαστική επίδραση για την ελληνική οικονομία. Σε αυτό, κεντρικό ρόλο αναμένεται να διαδραματίσει η ίδρυση Εθνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, όπως άλλωστε συνιστούν και οι βέλτιστες πρακτικές της ΕΕ. Στόχος της ίδρυσης της Εθνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας είναι:

• Η προαγωγή των μακροχρόνιων επενδύσεων, η κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη και η στήριξη της επιχειρηματικότητα στην Ελλάδα, μέσω της παροχής αναπτυξιακών επενδύσεων και χρηματοδοτήσεων καθώς και χρηματοοικονομικών και συμβουλευτικών υπηρεσιών.

• Η υποστήριξη του εθνικού και περιφερειακού μηχανισμού ως προς την κατανομή των ευρωπαϊκών χρηματοδοτικών μέσων (όπως τα μέσα επιμερισμού του κινδύνου, οι (μερικές) εγγυήσεις δανείων, τα ίδια κεφάλαια, οι μικροπιστώσεις και η ενδιάμεση χρηματοδότηση).

• Η ανάπτυξη εθνικής επενδυτικής πλατφόρμας καθώς και η συμμετοχή σε επενδυτικές πλατφόρμες άλλων αναπτυξιακών τραπεζών.

ΑΠΕ ΜΠΕ