Οι μικροοργανισμοί αυτοί απαιτούν οξυγόνο, νερό και βασικά θρεπτικά συστατικά. Εάν εξασφαλίσουμε με κάποιο τρόπο μόνωση των οργανικών υλικών, η αποσύνθεση θα γίνει με πολύ ταχύτερο ρυθμό. Το τελικό προϊόν που θα προκύψει, το κομπόστ, είναι ένα σκούρο καφέ υλικό που μοιάζει με χούμο (μαύρο χώμα κάτω από δασικά είδη για παράδειγμα), το οποίο μπορούμε εύκολα και με ασφάλεια να το χειριστούμε, να αποθηκευτεί και να εφαρμοστεί στο έδαφος ως πολύτιμο εδαφοβελτιωτικό. Η διαδικασία κομποστοποίησης εξαρτάται από διάφορους παράγοντες, όπως: οι διαθέσιμοι μικροοργανισμοί, ο όγκος των υλικών, η αναλογία άνθρακα-αζώτου, το επίπεδο του οξυγόνου, η θερμοκρασία, η υγρασία, η διαθέσιμη επιφάνεια των υλικών. Όλοι αυτοί οι παράγοντες εξαρτώνται ο ένας από τον άλλο και η κατανόησή τους είναι σημαντική για τη διαχείριση μιας επιτυχημένης  κομποστοποίησης. 

Πολλά δισεκατομμύρια μικροσκοπικοί οργανισμοί που υπάρχουν φυσικά στα υπολείμματα των φύλλων των κλαδιών και γενικά των οργανικών υπολειμμάτων και παραπροϊόντων συμμετέχουν στην αποδόμηση της οργανικής ύλης. Οι κύριες κατηγορίες είναι τα βακτήρια, οι ακτινομύκητες και οι μύκητες. Αυτοί οι μικροοργανισμοί χρησιμοποιούν την οργανική ύλη ως πηγή τροφής και παράγουν θερμότητα, διοξείδιο του άνθρακα, υδρατμούς και οργανικό λίπασμα ως τελικό προϊόν.

1. Ο όγκος των οργανικών υλικών παίζει σημαντικό ρόλο διασφαλίζοντας τη μόνωση που απαιτείται για να πολλαπλασιαστούν τα θερμόφιλα μικρόβια και να παράγουν θερμότητα προκειμένου να επιταχυνθεί η αποσύνθεση της οργανικής ύλης, αυτός είναι ο λόγος που χρησιμοποιούνται σωροί οργανικών υλικών σε όλη τη διαδικασία κομποστοποίησης. Κάθε 10 βαθμούς ανόδου της θερμοκρασίας διπλασιάζεται η ταχύτητα των χημικών και βιοχημικών αντιδράσεων μέχρι περίπου τους 60 – 70 βαθμούς όπου επέρχεται θανάτωση των μικροοργανισμών λόγω των πολύ υψηλών θερμοκρασιών. Άριστη θερμοκρασία θεωρούνται οι 45-50 βαθμοί*. 

2. Η διαθεσιμότητα θρεπτικών ουσιών, ιδίως άνθρακα και αζώτου, και η αναλογία τους, μπορεί να είναι περιοριστικός παράγοντας στη διαδικασία κομποστοποίησης. Οι μικροοργανισμοί απαιτούν τόσο να αναπτυχθούν όσο και να πολλαπλασιαστούν. Ο ρυθμός αποσύνθεσης της οργανικής ύλης εξαρτάται από την ισορροπία του λόγου άνθρακα προς άζωτο στο υλικό κομποστοποίησης. Για ταχεία αποσύνθεση, η ιδανική αναλογία άνθρακα προς άζωτο είναι μεταξύ 25-30-35 προς 1 η άριστη (30:1). Η αναλογία αντιπροσωπεύει 30 μέρη άνθρακα προς 1 μέρος αζώτου κατά βάρος. Εάν η αναλογία άνθρακα προς άζωτο (C:N) αποκλίνει πολύ από αυτήν την ιδανική αναλογία, τότε ο ρυθμός αποσύνθεσης θα είναι πιο αργός, με αποτέλεσμα μεγαλύτερο χρόνο κομποστοποίησης και άλλα προβλήματα. Προβλήματα κυρίως άσχημης οσμής και απώλειας αζώτου με παραγωγή αμμωνίας. Αυτά συμβαίνουν εάν η αναλογία C:N είναι μικρότερη από 25:1 και ως επακόλουθο μειώνεται και η θρεπτική αξία του τελικού προϊόντος κομποστοποίησης. Σε περίπτωση πολύ υψηλότερου λόγου έχουμε πολύ μεγάλη καθυστέρηση στη διαδικασία της κομποστοποίησης αφού το Ν είναι περιοριστικός παράγοντας στην ανάπτυξη των μικροοργανισμών.

3. Τα οργανικά υλικά μπορούν να αναμειχθούν για να επιτευχθεί μια πιο βέλτιστη αναλογία άνθρακα προς άζωτο για αποτελεσματική κομποστοποίηση. Για παράδειγμα, γρασίδι (αναλογία C:N 19:1) ή άλλα υλικά πλούσια σε άζωτο αναμιγνύονται με ξερά φύλλα ή θρυμματισμένα κλαδιά και η αναλογία άνθρακα-αζώτου μπορεί να ρυθμιστεί σε περίπου 30:1, επιταχύνοντας τη διαδικασία της πλήρους κομποστοποίησης σε λιγότερο από 6 μήνες. 

4. Η κομποστοποίηση είναι μια αερόβια διαδικασία, επομένως η επαρκής παροχή οξυγόνου είναι απαραίτητη. Οι μικροοργανισμοί, για την ταχεία αποσύνθεση του οργανικού υλικού απαιτούν οξυγόνο ώστε να μετατρέψουν τα οργανικά απόβλητα - υπολείμματα σε κομπόστ. Εάν το οξυγόνο μέσα στους σωρούς κομποστοποίησης πέσει κάτω από το 5%, αυτοί οι αερόβιοι οργανισμοί αρχίζουν να πεθαίνουν και αντικαθίστανται από αναερόβιους μικροοργανισμούς**. Οι αναερόβιοι μικροοργανισμοί λειτουργούν πολύ πιο αργά και δημιουργού σοβαρά προβλήματα οσμών και πολύ χαμηλότερο ρυθμό αποσύνθεσης. Παράγουν μεθάνιο, αμμωνία και υδρόθειο. Εάν διατηρηθούν επαρκή επίπεδα οξυγόνου (τουλάχιστον 5%) κατά τη διαδικασία κομποστοποίησης, οι οσμές μπορούν να περιοριστούν στο ελάχιστο. Για να διατηρηθούν επαρκή επίπεδα οξυγόνου ή αερόβιες συνθήκες θα πρέπει να γίνεται αερισμός του υλικού κομποστοποίησης (ανατροπή - αναστροφή των σωρών κομποστοποίησης) κοινώς γύρισμα του σωρού.

5. Η μικροβιακή δραστηριότητα εμφανίζεται στην υγρή επιφάνεια του οργανικού υλικού. Χονδρικά θέλουμε τα υλικά που χρησιμοποιούμε να έχουν νερό έως και το 60% της υδατοϊκανότητάς*** τους. Η περιεκτικότητα σε υγρασία κάτω του 40% περιορίζει τη διαθεσιμότητα των θρεπτικών συστατικών και αναστέλλει την ανάπτυξη μικροοργανισμών. Όταν η περιεκτικότητα σε υγρασία υπερβαίνει το 60%, η ροή του οξυγόνου εντός του κομποστοσωρού περιορίζεται και αρχίζουν να εμφανίζονται αναερόβιες συνθήκες.

6. Οι θερμόφιλοι μικροοργανισμοί παράγουν θερμότητα κατά την αποσύνθεση της οργανικής ύλης. Μεγάλο μέρος αυτής της θερμότητας διατηρείται στο υλικό κομποστοποίησης ως αποτέλεσμα της μονωτικής επίδρασης του σωρού. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση της θερμοκρασίας, η οποία επηρεάζει τη σύνθεση του μικροβιακού πληθυσμού. Το βέλτιστο εύρος θερμοκρασίας για αποτελεσματική κομποστοποίηση είναι από 45 έως 60 βαθμούς Κελσίου. Επίσης, για να καταστραφούν τα παθογόνα και οι σπόροι των ζιζανίων, οι θερμοκρασίες στην ύλη κομποστοποίησης θα πρέπει να διατηρηθούν στους 55 βαθμούς Κελσίου για τουλάχιστον 3 συνεχόμενες ημέρες. Η θερμοκρασία είναι ο καλύτερος δείκτης του ρυθμού αποσύνθεσης που έχουμε σε ένα σωρό κομποστοποίησης. Η παρακολούθηση των θερμοκρασιών σε ένα σωρό κομποστοποίησης δίνει μια καλή ένδειξη για το πότε μπορεί να χρειαστούν μέτρα για τη διατήρηση μιας αποτελεσματικής διαδικασίας κομποστοποίησης. Για παράδειγμα ανάδευση- αναστροφή ή διαβροχή του υλικού. 

7. Η μικροβιακή δραστηριότητα κατά την αποσύνθεση εμφανίζεται στην επιφάνεια του οργανικού υλικού. Εξασφαλίζοντας μικρότερα σωματίδια, υπάρχει μεγαλύτερη επιφάνεια ανά μονάδα όγκου υλικού πάνω στο οποίο μπορεί να έχουμε μικροβιακή δραστηριότητα και τα θρεπτικά συστατικά είναι πιο εύκολα διαθέσιμα για τους μικροοργανισμούς όταν το υλικό είναι ψιλοθρυματισμένο. Η μείωση του μεγέθους των σωματιδίων έχει ως αποτέλεσμα μεγαλύτερη βιολογική δραστηριότητα ανά μονάδα όγκου και αντίστοιχη αύξηση στο συνολικό ρυθμό αποσύνθεσης. Ο τεμαχισμός των οργανικών υλικών αυξάνει την επιφάνεια που είναι διαθέσιμη για βιολογική δραστηριότητα και επιταχύνει τον ρυθμό αποσύνθεσης. Σε κάθε περίπτωση απαιτούνται συχνοί έλεγχοι και ενέργειες για τη διασφάλιση της ροής του οξυγόνου και την επίτευξη επαρκών συνθηκών αερισμού του κομποστοσωρού.
   
   
8. Το τελικό προϊόν έχει σκούρο μαύρο χρώμα και οσμή βρεγμένου εδάφους. Σε άριστες συνθήκες παράγεται σε λιγότερο από 6 μήνες ενώ τα υλικά που χρησιμοποιούμε για να αποδομηθούν στη φύση μπορεί να χρειαστούν και πάνω από 2χρόνια.

Πρακτικές συμβουλές:

*  Πρακτικά  ο κομποστοσωρός δεν έχει παντού την ίδια θερμοκρασία οπότε μετράμε με το θερμόμετρο τη θερμοκρασία σε διάφορα σημεία το κρίσιμο είναι από του 15-20 πόντους από την επιφάνεια του σωρού και πιο μέσα να έχουμε θερμοκρασίες πάνω από 40 βαθμούς και μέχρι 50.

** Σκάβοντας λίγο το σωρό μυρίζουμε δυσάρεστες οσμές έντονα οπότε καταλαβαίνουμε ότι έχουμε αναεροβίωση και προχωράμε σε αναστροφή.

*** Η μέτρηση της υδατοϊκανότητας είναι χρονοβόρα οπότε στην πράξη μετά την αναμειξη και τη διαβροχή του υλικού (οπότε και έχει επιτευχθεί ομογενοποίηση) παίρνουμε μια χούφτα και την πιέζουμε δυνατά. Αν τρέξει πολύ νερό έχουμε υπερβολική υγρασία, αν δεν τρέξει καθόλου χαμηλή. Άριστη σχετικά είναι η υγρασία όταν το υλικό μας βγάλε 1,,2 σταγόνες νερό και μετά θρυματίζεται με ελαφρά πίεση.

**** Για τον έλεγχο του τελικού προϊόντος πρακτικά παίρνουμε ένα δείγμα από το ομογενοποιημένο υλικό το τοποθετούμε σε σακουλάκι σε θερμοκρασία 27 βαθμών αεροστεγώς κλεισμένο και αν μετά από 5,,6 μέρες το ανοίξουμε και έχει οσμή βρεγμένου χώματος η διαδικασία κομποστοποίησης έχει ολοκληρωθεί.