Αυτό είναι το κυρίαρχο μήνυμα, που αναδείχθηκε στην ειδική ενημερωτική εκδήλωση, με θέμα: «Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Αγράφων- Εργαλείο Καινοτομίας και Άμεσης Επανένταξης των Αγράφων στην Αναπτυξιακή Διαδικασία», που διοργάνωσαν από κοινού το Δίκτυο Ορεινών Δήμων «Πίνδος»  και το «Δίκτυο Πόλεων με Λίμνες». Τα δύο περιβαλλοντικά και αναπτυξιακά Δίκτυα υποστηρίζουν με συντονισμένες πρωτοβουλίες τους τις κοινές δράσεις και το έργο των τριών ορεινών Δήμων-Μελών τους.

Στη διάρκεια της εκδήλωσης, από τους:

- Ανδρέα Στεργίου, Δήμαρχο Αργιθέας, Πρόεδρο του Δικτύου «Πίνδος» και Μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του «Δικτύου Πόλεων με Λίμνες»

-Αλέξανδρο Καρδαμπίκη ,Δήμαρχο Αγράφων

- Παναγιώτη Νάνο, Δήμαρχο Λίμνης Πλαστήρα

Παρουσιάστηκαν οι αναπτυξιακοί πυλώνες του σχεδιασμού και τα έργα προτεραιότητας, που δρομολογούνται ανά Δήμο και σε ολόκληρη την περιοχή των Αγράφων, στο πλαίσιο του Ειδικού Αναπτυξιακού Προγράμματος (ΕΑΠ) Αγράφων.  Βάση αναφοράς του ΕΑΠ Αγράφων, όπως τονίστηκε αποτελεί το αναπτυξιακό σχέδιο προτάσεων των Δήμων Αργιθέας, Αγράφων, Λίμνης Πλαστήρα, το οποίο από κοινού εκπόνησαν και εισηγήθηκαν προς τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη και τα αρμόδια Υπουργεία οι τρείς Δήμαρχοι.

-«Το Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα (ΕΑΠ) για τα Άγραφα αποτελεί δυνατότητα και ευκαιρία για την αναστροφή της δημογραφικής ερήμωσης και την οικονομική - κοινωνική επανεκκίνηση των τριών ορεινών Δήμων των Αγράφων ενώ ταυτοχρόνως αποτελεί πρόγραμμα πιλότο για την ανάπτυξη συνολικά των 38 ορεινών Δήμων της χώρας», τονίστηκε στην εκδήλωση από τους τρείς Δημάρχους:

Το Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα (ΕΑΠ) για τα Άγραφα έχει ήδη ξεκινήσει να εφαρμόζεται με εγκεκριμένη χρηματοδότηση 90 εκατομμυρίων ευρώ, υπό την ευθύνη Ομάδας Συντονισμού με ευρεία διυπουργική εκπροσώπηση, και τη συμμετοχή των εκπροσώπων της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. 

Εγκρίθηκε άμεση έναρξη σειράς αναπτυξιακών έργων για την περιοχή 

Ήδη πραγματοποιήθηκε στις 15 Μάιου 2023 η πρώτη συνεδρίαση της Επιτροπής Καθοδήγησης και Ομάδας Συντονισμού για το ΕΑΠ Αγράφων στο πλαίσιο της οποίας εγκρίθηκαν οι πρώτες εντάξεις έργων κοινωνικού χαρακτήρα και υποδομών ενώ στην επόμενη συνεδρίαση που έχει προσδιοριστεί για τον Σεπτέμβριο αναμένεται η ένταξη νέων έργων αλλά και η λήψη μέτρων διοικητικής - οργανωτικής συνδρομής των Δήμων για την επιτάχυνση της ωρίμανσης των έργων. 

Οι τρεις Δήμαρχοι ως Μέλη της Επιτροπής Καθοδήγησης και Ομάδας Συντονισμού για το ΕΑΠ Αγράφων ανακοίνωσαν ότι η Επιτροπή στην πρώτη της συνεδρίαση στις 15 Μαΐου 2023 στο Δήμο Λίμνης Πλαστήρα,  ομόφωνα αποφάσισε και ενέκρινε την άμεση έναρξη μιας σειράς αναπτυξιακών έργων για την περιοχή, με στόχο τη μετάβαση σε μια βιώσιμη οικονομία με χαμηλούς ρύπους, την προστασία και την ανάδειξη των φυσικών και των πολιτισμικών πόρων προκειμένου να συγκρατηθεί ο πληθυσμός. Οι ίδιοι πρόσθεσαν ότι στη νέα συνεδρίαση της Επιτροπής το Σεπτέμβριο στο Δήμο Αγράφων θα ακολουθήσουν νέες εγκρίσεις με έμφαση στους τομείς της πράσινης μετάβασης, εξοικονόμησης ενέργειας και προστασίας του περιβάλλοντος. Οι ομιλητές τόνισαν επίσης ότι: 

-«Το ΕΑΠ Αγράφων είναι το πρώτο διαπεριφερειακό πρόγραμμα που εφαρμόζεται υπερβαίνοντας τα στενά διοικητικά όρια των Δήμων στους οποίους απευθύνεται. Είναι το πρόγραμμα ύψους 90 εκατ. ευρώ που εξήγγειλε ο πρωθυπουργός κ. Κυριάκος Μητσοτάκης , κατά την επίσκεψή του το 2021 στην περιοχή, ως απάντηση στη φυσική καταστροφή που προκάλεσε ο Ιανός, αλλά και στα πάγια προβλήματα πληθυσμιακής συρρίκνωσης, συγκοινωνιακής απομόνωσης και οικονομικής υπανάπτυξης που μαστίζουν τις ορεινές περιοχές της χώρας».

Τα σημαντικά έργα προτεραιότητας

Οι τρεις Δήμαρχοι παρουσίασαν μεταξύ άλλων τα έργα που οι ίδιοι θεωρούν σημαντικότερα για τις περιοχές και τους κατοίκους τους, τα οποία θα υλοποιηθούν με χρηματοδότηση από το ΕΑΠ Αγράφων:

-Ο Ανδρέας Στεργίου Δήμαρχος Αργιθέας και Πρόεδρος του Δικτύου Δήμων Περιοχής Πίνδου, αναφέρθηκε στις κομβικές οδικές συνδέσεις που είναι αναγκαίες για την εξυπηρέτηση τόσο των κτηνοτρόφων όσο και της σχολικής κοινότητας, στην υλοποίηση στην ανάδειξη της Αργιθέας ως προορισμού εναλλακτικού τουρισμού.

-Ο Αλέξανδρος Καρδαμπίκης Δήμαρχος Αγράφων υπογράμμισε τη σημασία των οδικών συνδέσεων ως πυλώνα στήριξης για το συνολικό αναπτυξιακό πρόγραμμα, καθώς και την ανάγκη να δοθούν κίνητρα για στήριξη των οικογενειών και εγκατάσταση νέων κατοίκων στην περιοχή.

-Ο Παναγιώτης Νάνος Δήμαρχος Λίμνης Πλαστήρα ανέφερε την υλοποίηση αρδευτικών έργων για την ανάπτυξη της πρωτογενούς παραγωγής, την ανάπτυξη της μεταποίησης / τυποποίησης αγροτικών προϊόντων, την ανακαίνιση των τουριστικών υποδομών στη λίμνη Πλαστήρα αλλά και την δημιουργία δύο νέων διεθνών τοπόσημων (μουσείο σύγχρονης τέχνης και πάρκο αρχαίας ελληνικής τεχνολογίας) όπως και οικισμού για νεοφυείς επιχειρήσεις.

Ειδικότερα στις τοποθετήσεις τους οι Δήμαρχοι ανέφεραν μεταξύ άλλων τα εξής: 

Ανδρέας Στεργίου: Καταφέραμε να κάνουμε πράξη την συνεργασία και εξασφαλίσαμε πόρους σε υπερτοπική βάση.

-«Καταφέραμε να κάνουμε πράξη την συνεργασία. Ξεπεράσαμε την κουλτούρα να τα κάνουμε όλα μόνοι μας και εξασφαλίσαμε πόρους σε υπερτοπική βάση. Είναι το πρώτο πρόγραμμα που ξεπερνά τα στενά διοικητικά όρια των δήμων. Επιχειρείται κάτι διαπεριφερειακό.

-Εκτός από την πανδημία και τις ενεργειακές κρίσης κληθήκαμε να διαχειριστούμε και τον Ιανό. Καταφέραμε να ξεπεράσουμε τα εμπόδια, να ξανά φέρουμε στην επιφάνεια την ορεινότητα η οποία όπως και η νησιωτικότητα προστατεύεται συνταγματικά. Όμως ενώ έχουμε νησιωτική πολιτική, για την ορεινή Ελλάδα δεν είχαμε τίποτα συντεταγμένο. Βρήκαμε ευήκοα ώτα στην κυβέρνηση και σήμερα έχουμε τα πρώτα ενταγμένα έργα στο ΕΑΠ Αγράφων το οποίο φιλοδοξούμε να αποτελέσει πιλότο για όλες τις ορεινές περιοχές της χώρας. Ήδη και άλλοι συνάδελφοί δήμαρχοι έχουν μπει στην ίδια διαδικασία. Δεν υπάρχουν πολίτες πρώτης και δεύτερης κατηγορίας και περιοχές στις οποίες η πολιτεία δεν αξίζει να στρέψει το ενδιαφέρον της.

-Υλοποιούμε το πρώτο πιλοτικό έργο για επανάχρηση φερτών υλικών ύστερα από φυσικές καταστροφές με αφορμή την τραγική εμπειρία του Ιανού. Το ειδικό αναπτυξιακό πρόγραμμα έρχεται στο πλαίσιο της οδικής ασφάλειας και προσβασιμότητας να θεραπεύσει με πόρους 3,4 εκατομμυρίων € το πρόβλημα ότι για να πάει ένας πολίτης στην έδρα του Δήμου περνάει από ένα σημείο όπου γίνονται κατολισθήσεις. Το έργο της κατασκευής σκέπαστρο και οδοποιίας εξασφαλίζει ότι οι πολίτες θα μετακινούνται με ασφάλεια.

Εχθρός μας είναι ο χρόνος. Πρέπει να βρούμε άμεσες λύσεις, έχουμε προτάσεις και αναμένουμε να υιοθετηθούν. Έχουμε έργα που πρέπει να τρέξουν «χθες», δεν μπορούμε να πάμε σε πειραματισμούς. Χρειαζόμαστε ασφαλή οχήματα όπως η Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης, οι μελετητές των νομών, και οι υπάλληλοι των δικών μας δήμων οι οποίοι είναι μεν λίγοι αλλά είναι πολύ καλοί στη δουλειά τους και έχουν ευρύ πεδίο δραστηριότητας».

Αλέξανδρος Καρδαμπίκης: Οι δήμοι έχουν σχέδιο και είναι πρωταγωνιστές και εγγυητές της υλοποίησης του προγράμματος

-«Έχουμε τηρήσει όλα τα χρονοδιαγράμματα και τα πράγματα πηγαίνουνε καλά, όμως έχουμε κάνει μόνο το 20 % της δουλειάς. Οι περιοχές μας αν δε γίνουν αυτά τα έργα σε λίγα χρόνια δεν θα έχουν ζωή. Είμαστε από τους γηραιότερους δήμους της χώρας.

Ο δρόμος που εντάχθηκε στο πρόγραμμα είναι πολύ σημαντικός. Πέρυσι πολλά παιδιά δεν πηγαίνουν σχολείο γιατί δεν υπήρχε αυτός ο δρόμος. Θα προσπαθήσουμε να φτιάξουμε και ένα δίκτυο μονοπατιών που θα συνδέει τους δήμους και τα μοναστήρια της περιοχής.

Έχουμε προγράμματα που τρέχουν για ανθρώπους ηλικίας 55 έως 67 ετών. Ζητήσαμε να επεκταθούν σε νέους και σε γυναίκες για να μπορέσουν να κάνουν τις οικογένειές τους να διευκολυνθούν να κάνουν οικογένειες.

Η κατεύθυνση του πρωθυπουργού είναι να τρέξει το πρόγραμμα, αλλά χρειαζόμαστε στελέχη και μηχανικούς. Είμαι σίγουρος ότι η κυβέρνηση θέλει το πρόγραμμα αλλά θα χρειαστεί πολλή δουλειά για να πάρουμε τα χρήματα και να πάρουμε και ακόμα περισσότερα. Τα χρήματα αυτά θα πέσουν στον τόπο μας και οι περιφέρειες πρέπει να μας διευκολύνουν και όχι να μας δυσκολέψουν. Οι δήμοι έχουν σχέδιο και είναι πρωταγωνιστές και εγγυητές της υλοποίησης του προγράμματος. Κινητήρια δύναμη είναι η συνεργασία, απαιτεί διαρκή υποστήριξη σε τεχνικό και διοικητικό επίπεδο για να μην έχουμε απώλεια χρόνου και δυνάμεων.

Το πρόγραμμα έχει περάσει στην κοινωνία και βοηθάει σ’ αυτή την κατεύθυνση το γεγονός ότι είμαστε όλοι μαζί για τρεις δήμαρχοι. Οι άνθρωποι έχουν πίστη αλλά αγωνιούν να γίνουν όλα αυτά πράξη.

Έχουμε κτήρια σχολείων που είναι έρημα και έχουμε βάλει χρήματα για να γίνουν μικρές ξενοδοχειακές μονάδες. Αυτό με λίγα χρήματα μπορεί να δώσει θέσεις εργασίας. Σε απομονωμένα σπίτια σε απομακρυσμένες περιοχές που δεν έχουν ηλεκτρικό ρεύμα και είναι δύσκολο να πάει εκεί το δίκτυο βρήκαμε τον τρόπο με μικρά φωτοβολταϊκά να δώσουμε λύση σε αυτούς τους ανθρώπους. Είναι σημαντικό να ενισχυθεί ο πρωτογενής τομέας και αν καταφέρουμε να γίνουν συνεταιρισμοί θα αποδειχθεί η ποιότητα και η προστιθέμενη αξία των προϊόντων στα Άγραφα. Το ανταγωνιστικό πλεονέκτημα των Αγράφων είναι το περιβάλλον, οφείλουμε να το προστατέψουμε». 

Παναγιώτης Νάνος: το πνεύμα κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας των προγόνων μας επιβίωσε και έφτασε μέχρι τις μέρες μας 

-Το Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα είναι αποτέλεσμα της συνεργασίας Δήμων που αντιμετωπίζουμε κοινά προβλήματα. Θα μπορούσαμε ακόμη και να αποτελούμε ενιαίο Δήμο καθώς έχουμε πολλά κοινά χαρακτηριστικά. Οι πρόγονοί μας πορεύθηκαν στο παρελθόν - τους προηγούμενους αιώνες - με πνεύμα κοινωνικής και αλληλέγγυας οικονομίας το οποίο επιβίωσε και έφτασε μέχρι τις μέρες μας. Μόνο με συνέργειες και δικτυώσεις μπορούμε να φέρουμε καλά αποτελέσματα. Είχα πει στον πρωθυπουργό κύριο Μητσοτάκη ότι οι μισοί από εμάς την επομένη δεκαετία θα έχουμε σβήσει πληθυσμιακά, κάτι που για τις ορεινές περιοχές είναι η μεγαλύτερη παγίδα και κίνδυνος. Το πρόγραμμα που εκπονήσαμε στοχεύει να ανατρέψει την πληθυσμιακή συρρίκνωση, να βελτιώσει την ποιότητα ζωής, ώστε τα χωριά να γίνουν ελκυστικά και είτε να επιστρέψουν εκείνοι που έφυγαν, είτε να έρθουν νέοι κάτοικοι που αγαπούν το περιβάλλον.

-Ένας ειδικός στόχος είναι να γίνει η λίμνη Πλαστήρα σημείο περιβαλλοντικής καινοτομίας. Έχουμε δράσεις με καινοτόμα περιβαλλοντικά έργα και φιλοδοξούμε να δημιουργήσουμε νέα διεθνή τοπόσημα για να προσελκύσουμε διεθνή τουρισμό. Το πρόγραμμα πρέπει να επεκταθεί σε ολόκληρη την ορεινή Ελλάδα για να την κρατήσει ζωντανή.

-Το μοντέλο ανάπτυξης πρέπει να είναι πολύ θεματικό και να αγκαλιάζει όλους τους τομείς. Ο αγροδιατροφικός τομέας είναι το μέλλον της περιοχής γιατί έχουμε παράδοση στην παραγωγή ποιοτικών προϊόντων. Έχουμε αμπελουργική ζώνη έκτασης 2.500 στρεμμάτων, κηπευτικά και τυροκομικά προϊόντα τα οποία μπορούν να καλύψουν την τοπική αγορά και να γίνουν και εξαγώγιμα.

Στον δευτερογενή τομέα το στοίχημα είναι τα προϊόντα να τυποποιούνται στον τόπο μας γιατί η υπεραξία κρύβεται στη διαδρομή από το χωράφι στο ράφι. Μικρές οικοτεχνικές επιχειρήσεις και βιοτεχνίες μπορούν με σύγχρονες προδιαγραφές και τυποποίηση να δραστηριοποιηθούν στον τομέα.

Πολλά υποσχόμενος είναι και ο τουρισμός, είχαμε 3000 κλίνες τώρα έχουν μείνει λιγότερες από 1000. Ο τουρισμός είναι μια λύση αλλά δεν πρέπει να είναι μονοκαλλιέργεια.

Οι ψηφιακοί νομάδες αποτελούν ευκαιρία για να ξανακατοικηθούν τα χωριά. Τα κλειστά σπίτια θα μπορούν να γίνουν hostel για φοιτητές με χαμηλό κόστος. Στη λίμνη Πλαστήρα τα τελευταία δύο χρόνια έχουμε τέτοια παραδείγματα ψηφιακών νομάδων. Βλέπουμε μία τάση και αν την υποστηρίξουμε με ισχυρό διαδίκτυο και ποιότητα ζωής θα προσελκύσουμε και άλλους.

-Οι δήμοι από μόνοι τους δεν μπορούν να προχωρήσουν στην ωρίμανση των έργων, το Δημόσιο συνολικά δεν μπορεί να κάνει μελέτες. Εμείς καταθέσαμε μια πρόταση και ο λόγος που εντάχθηκε είναι ότι είχαμε συνεργασία με μια ιδιωτική εταιρεία για την μελέτη και πετύχαμε αυτό το αποτέλεσμα. Οι δήμοι πρέπει να ενισχυθούν οικονομικά για να απευθυνθούν σε μελετητικά γραφεία και με επιστημονικό προσωπικό για παράδειγμα από την ελληνική εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης. Ή, να δούμε υβριδικές λύσεις - για παράδειγμα να χρηματοδοτεί το υπουργείο μία δέσμη έργων και να διεξάγει το ίδιο το διαγωνισμό για την μελέτη. Το Σεπτέμβριο στην επόμενη συνεδρίαση της Επιτροπής Καθοδήγησης και Ομάδας Συντονισμού θα τεθεί αυτό το θέμα και αισιοδοξώ ότι θα δοθεί λύση και στο τέλος το πρόγραμμα θα υλοποιηθεί με επιτυχία. 

Στο πλαίσιο της εκδήλωσης έγιναν παρουσιάσεις των στόχων και των δράσεων του Δικτύου Ορεινών Δήμων «Πίνδος» και του Δικτύου Πόλεων με Λίμνες».

Ειδικότερα:

-O Χρήστος Γκρέκος, Διευθυντής του Δικτύου «Πίνδος» παρουσίασε τις δραστηριότητες του Δικτύου στο οποίο ανήκουν 14 Δήμοι, με κεντρικό άξονα την επανενεργοποίηση της ορεινής ζώνης, την ανασυγκρότηση των παραγωγικών συστημάτων, την αναβάθμιση δεξιοτήτων και την ανάδειξη της ταυτότητας της περιοχής. Οι στόχοι επιδιώκονται μεταξύ άλλων μέσα από συνεργασίες με πανεπιστήμια και αντίστοιχα δημοτικά δίκτυα.

-H Μαριάνα Καραχάλιου, Υπεύθυνη Επικοινωνίας του «Δικτύου Πόλεων με Λίμνες» τόνισε ότι το Δίκτυο αριθμεί έως σήμερα 46 Μέλη από Ελλάδα, Κύπρο, Ουκρανία, Βουλγαρία και Αλβανία, είναι Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία, που ιδρύθηκε το 2012. Έδρα του Δικτύου είναι ο Δήμος Δωρίδος, εκεί όπου βρίσκεται ο μεγαλύτερος ταμιευτήρας πόσιμου νερού στην Ελλάδα, ο ταμιευτήρας του Μόρνου. Παρουσιάζοντας τους στόχους του Δικτύου, υπογράμμισε ότι πρώτη προτεραιότητα είναι η αειφόρος διαχείριση των λιμνών με βέλτιστες στρατηγικές διατήρησης και η στήριξη των αναπτυξιακών και περιβαλλοντικών πρωτοβουλιών των Δήμων-μελών του. 

Με συντονιστή το δημοσιογράφο Αργύρη Δεμερτζή η εκδήλωση με θέμα: «Ειδικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Αγράφων- Εργαλείο Καινοτομίας και Άμεσης Επανένταξης των Αγράφων στην Αναπτυξιακή Διαδικασία», που διοργάνωσαν από κοινού το Δίκτυο Ορεινών Δήμων «Πίνδος»  και το «Δίκτυο Πόλεων με Λίμνες» πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του συνεδρίου «Πράσινη Μετάβαση και Κυκλική Οικονομία στην Τοπική Αυτοδιοίκηση» στις Ολυμπιακές εγκαταστάσεις του TaeKwonDo στο Φάληρο.