Αφορμή η πολύτιμη έρευνα της δημοσιογράφου και ιστορικού Εύας Γαλανιάδη, η οποία ζει και εργάζεται στην Τρίπολη. Μια έρευνα βασισμένη σε κείμενα περιηγητών που βρέθηκαν στην Αρκαδία αλλά και σε απομνημονεύματα αγωνιστών της Επανάστασης.

Στην Τριπολιτσά, λοιπόν, τον 19ο αιώνα στρώνονταν διαφορετικά τραπέζια, τόσα όσα και οι εθνότητες που την κατοικούσαν, σημειώνει η Εύα Γαλανιάδη. Το διοικητικό κέντρο του Μοριά, ήταν μια πόλη πολυπολιτισμική με έντονο το οθωµανικό, το ελληνικό και το εβραϊκό στοιχείο. Ένα «παράδοξον μωσαϊκόν» φυλών, εθνοτήτων και θρησκειών, αλλά και μια πόλη «ολοσδιώλου τουρκική», όπως αναφέρει ο ιστορικός Τάσος Γριτσόπουλος.

Υπάρχουν αναφορές στην Πελοπόννησο ότι οι οικογένειες που αποτελούνταν από οθωµανούς και χριστιανές χρησιµοποιούσαν κοινό ταψί για να ψήσουν κρέας -αρνί και χοιρινό- τοποθετώντας ένα κοµµάτι ζυµάρι στη µέση, ώστε να µη µολυνθεί το αρνί από το ζουµί του «ακάθαρτου» χοιρινού, σημειώνει η ερευνήτρια.
Οι δε Έλληνες «μαγείρευαν» την Επανάσταση ψήνοντας χοιρινό τις απόκριες, καθώς εκείνες τις ημέρες, λόγω ακριβώς του χοιρινού, οι Οθωμανοί δεν πλησίαζαν σε ελληνικά σπίτια.

Αγγούρι στο γάλα

Στην πόλη υπήρχαν καταστήµατα που πωλούσαν και έτοιµο φαγητό, όπως σούπες, γαλακτοκοµικά, σερµπέτια και καφέ. Στο σπίτι, τα υλικά του μαγειρέματος καθορίζονταν από την εποχή και τη θρησκεία. Στο καθηµερινό τραπέζι, το σοφρά, υπήρχαν κρεµµύδια, ελιές και χορταρικά, καθώς και ψωµί ή πίτα που ψηνόταν επάνω σε ένα κοµµάτι δέρµα. Τυρί, αυγά, όσπρια και ψάρια συµπλήρωναν το γεύµα. Το κρασί, επίσης, δεν έλειπε από τα ελληνικά σπίτια.

Από την άλλη, στο σεράι της Τριπολιτσάς (σημερινή πλατεία Άρεως), ο Γάλλος περιηγητής Φρανσουά Πουκεβίλ, δοκίµασε βαριά φαγητά, ψητά κρέατα µε πολλά µπαχαρικά, µαγειρεµένα σε λίπος, που τον πείραξαν στο στοµάχι, όπως αναφέρει στα κείμενά του.
Σύμφωνα επίσης με αυτά (τα κείμενα), στην Τριπολιτσά του 1800 οι Έλληνες έτρωγαν ελιές και χαβιάρι, το οποίο στον ίδιο είχε φανεί «μαύρο και απαίσιο στην όψη», ενώ σημείωνε ότι προκαλούσε αηδία στους ξένους. Επιπλέον, αγαπούσαν πολύ τα πεπόνια, τα καρπούζια και τα αγγούρια. Τα τελευταία, μάλιστα, τα έκοβαν σε μικρά κομμάτια και τα έριχναν στο γάλα.
Όταν τελείωναν το φαγητό τους έπλεναν καλά τα χέρια τους και τα µουστάκια τους µε σαπούνι και κάθονταν να καπνίσουν το τσιµπούκι τους.

Οι περισσότεροι από τους κατοίκους ήταν γεωργοί, ποιμένες και ημερόβιοι. «Εις δε την πόλιν μένουν μόνο οι βιομήχανοι» λέει ο Φώτης Χρυσανθόπουλος. Όπου βιομήχανοι, οι βιοτέχνες, στην πραγματικότητα, διευκρινίζει η Εύα Γαλανιάδη. Ο πληθυσμός παρουσίαζε αυξομοιώσεις, αφού από την άνοιξη και μετά έρχονταν προς αναζήτηση εργασίας χτίστες αλλά και έμποροι –εξ ου και η ύπαρξη πολλών πανδοχείων.

Μπόζα: η τοπική μπίρα

Αγορά γινόταν κάθε οκτώ ημέρες όπου «έκαστος αγόραζεν ως και τυρί, βούτυρον και το λάδι της χρονιάς του». Το çarsi (σκεπαστοί εμπορικοί δρόμοι), ευθύγραμμο και ορθογώνιο, διαιρούσε την πόλη στα δύο από Βορρά προς Νότο.
Η κυρίως αγορά ήταν στεγασμένη, μεγάλο τμήμα της όμως ήταν υπαίθριο. Στους ίδιους δρόμους βρίσκονταν τα εργαστήρια -558 τον αριθμό- τα οποία κάλυπταν τις τοπικές ανάγκες για μαλλί, μεταξωτά νήματα, στρώση υποζυγίων και ένδυση. Ακόμη, μαγαζιά που πουλούσαν καφέ και άλλα που τον καβούρδιζαν, μαγειρεία, χρυσοχοΐα, ρολογάδικα, καταστήµατα που πουλούσαν µπόζα –είδος τοπικής µπίρας που έπιναν Οθωµανοί και Έλληνες–, σαλέπι και ρακί, µπουγατσάδικα και φούρνοι, µπακάλικα.
Στο ακραίο σηµείο της αγοράς βρισκόταν το ψαροπάζαρο και πίσω του τα υπαίθρια κρεοπωλεία.

Είχαν και πολλά γλυκά: χαλβά, κουραμπιέδες, κανταΐφια, μπουρέκια, γιαούρτι και καϊμάκι, αλλά και σερμπέτια από φράουλες, βατόμουρα ή βερίκοκα.

Αυτά είναι μερικά μόνο από τα εξαιρετικά ενδιαφέροντα στοιχεία που περιλαμβάνει η εργασία της Εύας Γαλανιάδη, η οποία έχει αναλάβει και την έρευνα στο σχετικό βιβλίο της φιλολόγου και μαγείρισσας Αγγελικής Χαϊδά, που πρόκειται να κυκλοφορήσει προσεχώς από τις εκδόσεις «Θίνες». 

Επιμέλεια: Μαρία Νίκα

This year we are celebrating the anniversary of 200 years since the outbreak of the Greek Revolution of 1821 and the War of Independence. That’s why we present what people ate in Arcadia in the early 1800s shortly before the outbreak. This is due to the research of the journalist and historian Eva Galaniadi, who lives and works in Tripoli, Arcadia. It is a research based on texts of travelers in Arcadia, but also on the memoirs of heroes of the Revolution.

Διαβάστε περισσότερα ενδιαφέροντα θέματα στις σελίδες του free magazine Go On.