Συνέντευξη στη Μαρία Νίκα

Από τους σημαντικότερους Έλληνες θεατρικούς συγγραφείς σήμερα, ο Βασίλης Κατσικονούρης βρέθηκε τέλος Οκτώβρη στην Καλαμάτα για το «Γάλα», τη χειμερινή παραγωγή του Δημοτικού Περιφερειακού Θεάτρου. Αυτό αποτέλεσε και αφορμή για τη συνάντησή μας.

Ήσασταν παρών στην πρεμιέρα του έργου σας. Πώς το είδατε στη σκηνή του ΔΗΠΕΘΕΚ; Είναι λίγο ρίσκο να ανεβάζεις ένα έργο που έχει κάνει τόση επιτυχία στην Αθήνα;

Νομίζω ότι κάθε φορά που ανεβαίνει ένα έργο, ο σκηνοθέτης και οι ηθοποιοί το αντιμετωπίζουν σαν να είναι η πρώτη. Είναι γι’ αυτούς μια καινούργια ανακάλυψη και το δουλεύουν με το ενδιαφέρον και την αγάπη της πρώτης φοράς. Αυτή την αίσθηση είχα κι εγώ βλέποντας την παράσταση στην Καλαμάτα. Μια παράσταση πολύ δυνατή, με δυνατές ερμηνείες και το ιδιαίτερο στοιχείο της αφαιρετικότητας.

Το «Γάλα» έχει έναν εξπρεσιονισμό και είναι πολύ ενδιαφέρουσα αυτή η σκηνοθετική προσέγγιση με την έννοια της αφαιρετικότητας, πράγμα που, από αντίθετο δρόμο, βοηθάει να φτάσει η δύναμη του έργου πολύ πιο έντονα στην πλατεία.

Όταν ανεβαίνουν θεατρικά σας, παρεμβαίνετε; Πηγαίνετε στις πρόβες;

Γίνεται αυτό, όμως δεν το θεωρεί κανείς παρέμβαση αλλά συνεργασία. Όταν ένα έργο μπαίνει στη διαδικασία του ανεβάσματος είναι και ο συγγραφέας ένας συντελεστής που πρέπει να αξιοποιηθεί. Υπό αυτή την έννοια βεβαίως τίθεμαι κι εγώ στη διάθεση του σκηνοθέτη και των ηθοποιών.

Στο «Γάλα» βασικά ζητήματα είναι η ζωή των μεταναστών στην Ελλάδα και η ψυχική ασθένεια. Πώς δόθηκε το ερέθισμα για την ιστορία;

Τόσο οι μετανάστες όσο και οι ψυχικά ασθενείς είναι, κατά κάποιο τρόπο, με το ένα πόδι εδώ και με το άλλο εκεί. Από τη μια βρίσκονται στην πραγματικότητα, από την άλλη κάπου αλλού, είτε αυτό το λέμε «πατρίδα» είτε έναν «άλλο κόσμο». Με ενδιέφερε πολύ να γράψω γι’ αυτή τη σχάση. Ήθελα, μέσα από αυτές τις περιπτώσεις, να μιλήσω γενικότερα για τον κατακερματισμό, το χωρισμό που υπάρχει μέσα μας, ανεξάρτητα από το αν είμαστε μετανάστες ή ψυχικά ασθενείς. Οι περιπτώσεις αυτές ήταν σαν οδηγός για να ανιχνεύσουμε τη σχάση που φέρει ο καθένας μας, σχεδόν από τη μέρα που γεννιέται στον κόσμο αυτό. Κι αυτό, κατά κάποιο τρόπο, εξηγεί το γιατί είχε τόσο μεγάλη απήχηση το έργο στον κόσμο. Ίσως φώτισε την ύπαρξη αυτού του ρήγματος στον καθένα μας.

Τη σχιζοφρένεια την ορίζετε σαν ρήγμα;

Ακριβώς, το λέει και ο όρος. Η σχιζοφρένεια είναι ένα σχίσιμο μεταξύ του «εδώ και τώρα» και ενός ιδεατού «εκεί και τότε».

Ο ήρωάς σας, ο Λευτέρης, έχει διπλό ρήγμα. Και μετανάστης και σχιζοφρενής. Ίσως επειδή ακριβώς δεν μπορεί να ξεχάσει το αληθινό κομμάτι του εαυτού του. Αυτό τον φέρει και σε ρήξη με την τωρινή πραγματικότητα, αυτό δημιουργεί και τη σχιζοφρένειά του. Μπορούμε να πούμε ότι η σχιζοφρένεια είναι αποτέλεσμα της νοσταλγίας για το πιο καθαρό κομμάτι της ζωής του. Ενώ ο αδελφός και η μητέρα του θέλουν να ξεχάσουν, εκείνος επιμένει να θυμάται. Ακριβώς. Γι’ αυτό και ο Λευτέρης δεν μπορεί να προσαρμοστεί. Από τη μια πάει να ενσωματωθεί από την άλλη υπάρχει μια δύναμη που τον τραβάει προς την αντίθετη φορά.

Γράφετε για τα «ζόρια» των ανθρώπων, αλλά στα έργα σας υπάρχει και το χιούμορ. Ακόμη και στο «Γάλα».

Αν δεν υπάρχει «ζόρι» δεν έχουμε λογοτεχνία. Νομίζω ότι η αρχή της δραματουργίας είναι το ζόρι κάποιου ανθρώπου. Από το ζόρι του Οιδίποδα και του Βασιλιά Ληρ, μέχρι κάποιου που πάτησε μια μπανανόφλουδα στο δρόμο κι έπεσε. Υπάρχει και το χιούμορ. Το ένα δεν αναιρεί το άλλο.

Είναι αυτό που έλεγε ο Ιονέσκο για το κωμικό και το τραγικό; Είναι τόσο κοντά αυτά τα δύο;

Ναι, αλλά όπως και να το κάνουμε, η βασική συνθήκη της ανθρώπινης ύπαρξης είναι η τραγικότητα. Και πιστεύω πως όσο περισσότερο προσπαθούμε να αναλύσουμε ή να εμβαθύνουμε σε αυτή τη συνθήκη, τόσο πιο τραγικοί φαινόμαστε. Από την άλλη, όταν προσπαθούμε να το ξεχάσουμε, να το διακωμωδήσουμε, φαινόμαστε κωμικοί.

Για την καραντίνα θα γράφατε;

Ίσως και να έχω γράψει ήδη κάτι σχετικό, πριν από την πανδημία, το οποίο δεν έτυχε να παιχτεί. Είναι ένα έργο που έγραψα πριν από 15 χρόνια και λέγεται «9 και 16, η κωμωδία της κρίσιμης στιγμής». Ίσως θα μπορούσε να παιχτεί τώρα.

Το θέμα του;

Ένας οικειοθελής εγκλεισμός.

Σας εύχομαι να ανέβει.

Μακάρι να μην έχουμε άλλη καραντίνα. Τις καραντίνες να τις βλέπουμε στο θέατρο και ο μόνος εγκλεισμός μας να είναι ο εναγκαλισμός. Από τους εγκλεισμούς να περάσουμε στους εναγκαλισμούς…

ΘΕΑΤΡΟ *

Το «Γάλα» / Σκηνοθεσία: Θεόδωρος Εσπίριτου

Ερμήνευσαν οι ηθοποιοί: Πάρης Αλεξανδρόπουλος, Χρυσάνθη Δούζη, Γιάννης Δρίτσας, Σοφία Κουλέρα.

Διαβάστε το 13ο τεύχος Go On

Διαβάστε το Go On#13 και στην πλατφόρμα μας στο issuu 

Διαβάστε επίσης στο Go On#11: ο Μεσσήνιος Δημήτρης Πυλιώτης 

Προσοχή!!! Η αναδημοσίευση του παραπάνω άρθρου ή μέρους του επιτρέπεται μόνο εφόσον αναφέρεται στην καταχώρηση ως πηγή η eforigi.gr με ενεργό σύνδεσμο.