Του Βασιλείου Κάργα,
γεωπόνου ΑΠΘ

Ζημιά από την καρπόβια γενιά
Το κάθε θηλυκό γεννά περίπου 250 αυγά. Οι προνύμφες που έχουν μήκος 7-10 χιλιοστά και πράσινο χρωματισμό με φωτεινούς καστανούς τόνους, εισέρχονται στο μεσοκάρπιο κατευθύνονται προς τον πυρήνα ανοίγοντας στοά και εγκαθίστανται ανάμεσα στον πυρήνα και στο σπέρμα, ζημιώνοντας τον ποδίσκο και προκαλώντας την πρώτη καρπόπτωση. Στους προσβεβλημένους καρπούς που δεν πέφτουν πρόωρα, οι προνύμφες τρέφονται μέσα στον πυρήνα. Συνήθως στα τέλη του καλοκαιριού, αρχές Σεπτεμβρίου ή και αργότερα, οι ώριμες προνύμφες ανοίγουν στοά εξόδου τραυματίζοντας τον ποδίσκο και τότε προκαλείται η δεύτερη καρπόπτωση. Οι προσβεβλημένοι καρποί ξηραίνονται, μαυρίζουν και πέφτουν. Μια καρπόπτωση πριν την συγκομιδή στην οποία δυστυχώς δεν μπορούμε να παρέμβουμε, διότι ο πυρήνας της ελιάς έχει ήδη καταστραφεί. Ο πυρηνοτρήτης έχει 3 γενιές/έτος που εξελίσσονται σε διαφορετικό μέρος του ελαιοδέντρου, η πρώτη στα φύλλα, η δεύτερη στο άνθος και η τρίτη στον καρπό. Την ύπαρξη πυρηνοτρήτη στο κτήμα μας από νωρίς, το αντιλαμβανόμαστε από τις στοές στα φύλλα στην φυλλόβια γενιά και από τα νήματα στις ανθοταξίες στην ανθόβια γενιά, πράγμα που πρέπει να μας αφυπνίσει για την παρακολούθησή του.

Πώς ελέγχουμε τους πληθυσμούς του πυρηνοτρήτη στο κτήμα μας;
Τον πυρηνοτρήτη δεν μπορούμε να τον εντοπίσουμε εύκολα με γυμνό μάτι στο κτήμα μας, διότι το ενήλικο που είναι μια μικρή πεταλούδα, έχει μήκος μόλις 6-7 χιλιοστά, που μπορεί να φτάσει και τα 13 χιλιοστά με κλειστές φτερούγες. Η παρακολούθηση του πληθυσμού του πυρηνοτρήτη γίνεται με φερομονικές παγίδες τύπου Δ με κόλλα, μεμονομένα ή σε δίκτυο παγίδευσης με παρακολούθηση της πτήσης ακμαίων της καρπόβιας γενιάς. Με βάση τα δεδομένα των συλλήψεων των αρσενικών ενηλίκων ατόμων, προβλέπεται η ένταση της προσβολής.

Ποιος είναι ο ακριβής χρόνος επέμβασης για την καταπολέμησή του;
Τον ακριβή χρόνο ψεκασμού θα μας τον ορίσει ουσιαστικά η μείωση του πληθυσμού στις φερομονικές παγίδες διότι το maximum του πληθυσμού των αρσενικών ενήλικων ατόμων θα είναι, αυτό που σημειώθηκε, πριν να αρχίσει η μείωση του πληθυσμού. Γιατί όμως αυτό; Όταν υπάρχει μείωση του πληθυσμού των αρσενικών ενηλίκων στις παγίδες σημαίνει ότι έγινε η σύζευξη με τα θηλυκά άτομα και τα θηλυκά έχουν καθίσει και ωοτοκούν σε μικρούς καρπούς άνω των 3 χιλιοστών, κυρίως πάνω στον κάλυκα. Η εκκόλαψη των νεαρών προνυμφών γίνεται 12-15 μέρες μετά τις συλλήψεις των αρσενικών στις παγίδες, οπότε γίνεται και η επέμβασή για την αντιμετώπισή του. Μας ενδιαφέρει να αντιμετωπίσουμε τις νεαρές προνύμφες, πριν αυτές εισέλθουν στον καρπό, οπότε η καταπολέμηση ξεκινάει 10 μέρες μετά το maximum των συλλήψεων. Κριτήριο για τον χρόνο ψεκασμού εάν δεν έχουμε παγίδες στο κτήμα μας, αποτελεί το μέγεθος του καρπού που πρέπει να είναι στα 4 με 5 χιλιοστά και όχι πάνω από 9 με 10 χιλιοστά. Συστήνεται η παρακολούθηση των Δελτίων Γεωργικών Προειδοποιήσεων από τις τοπικές Υπηρεσίες που προτείνουν συνιστώμενες ημερομηνίες ψεκασμού με βάση τις συλλήψεις των εντόμων στο δίκτυο φερομονικών παγίδων τους, καθώς και από τις καταγεγραμμένες θερμοκρασίες από το εγκατεστημένο δίκτυο μετεωρολογικών σταθμών τους όπου υπολογίζουν την έναρξη της περιόδου ωοτοκίας και την μέγιστη εναπόθεση ωών.
Τρόπος καταπολέμησης
Μέσα σε ένα δεκαήμερο από το maximum των συλλήψεων στις φερομονικές παγίδες παρακολούθησης της καρπόβιας γενιάς πυρηνοτρήτη πρέπει να γίνει η πρώτη εφαρμογή εγκεκριμένου εντομοκτόνου εναντίον των νεαρών προνυμφών. Η αντιμετώπιση είναι καθολική και επανάληψη σε 14 ή 28 ημέρες (εξαρτάται από το σκεύασμα) εφόσον απαιτείται. Για αποφυγή ανάπτυξης ανθεκτικότητας να τηρείται το όριο του μέγιστου αριθμού εφαρμογών με το ίδιο σκεύασμα και οι επαναληπτικές εφαρμογές (εφόσον απαιτούνται κρινόμενες από την επιμονή υψηλών πληθυσμών του εχθρού μετά τον 1ο ψεκασμό), να γίνονται με εναλλαγή με σκευάσματα από διαφορετική ομάδα δράσης. Η μεγαλύτερη δοσολογία εφαρμόζεται όταν υπάρχει αυξημένη πίεση προσβολής ή όταν απαιτείται μεγαλύτερος όγκος ψεκαστικού υγρού.
Κατάλληλες δραστικές ουσίες: Ακεταμιπρίντ, Βάκιλλος Θουριγγίας, Δελταμέθριν, Λάμδα Συαλοθρίν, , Πυρεθρίνες, Σπινετοράμ (διάφορα σκευάσματα). Εγκεκριμένο για την βιολογική γεωργία είναι ο Βάκιλλος Θουριγγίας.
Μεγαλύτερη ανάγκη προστασίας έχουν ελαιώνες με μικρή και μέτρια καρποφορία.
Συστήνεται συνδυασμένη αντιμετώπιση με τον ρυγχίτη.